Thoái hóa khớp là một trong những bệnh lý xương khớp phổ biến nhất, ảnh hưởng đến hàng triệu người trên toàn thế giới, đặc biệt là ở người cao tuổi. Đây là tình trạng mạn tính gây tổn thương sụn khớp, làm giảm chức năng vận động và gây đau đớn, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ về thoái hóa khớp, từ nguyên nhân, triệu chứng đến các phương pháp điều trị hiệu quả.

1. Thoái Hóa Khớp Là Gì?

Thoái hóa khớp (Osteoarthritis - OA) là một bệnh lý thoái hóa mạn tính của khớp, đặc trưng bởi sự phá hủy sụn khớp, sự thay đổi của xương dưới sụn và phản ứng viêm ở màng hoạt dịch. Theo thời gian, tình trạng này dẫn đến biến dạng khớp, đau đớn và giảm khả năng vận động.

Căn bệnh này thường ảnh hưởng đến các khớp chịu tải lớn như khớp gối, khớp háng, cột sống và khớp bàn tay. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), thoái hóa khớp là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tàn phế ở người cao tuổi.

2. Nguyên Nhân Gây Thoái Hóa Khớp

Thoái hóa khớp không có nguyên nhân đơn lẻ mà là kết quả của nhiều yếu tố tác động trong thời gian dài. Một số yếu tố chính gây ra thoái hóa khớp bao gồm:

2.1. Tuổi Tác

Lão hóa là yếu tố nguy cơ hàng đầu. Khi tuổi càng cao, quá trình tái tạo sụn khớp giảm, khiến sụn bị bào mòn và mất khả năng bảo vệ xương dưới sụn.

2.2. Yếu Tố Di Truyền

Nhiều nghiên cứu cho thấy thoái hóa khớp có xu hướng di truyền trong gia đình, đặc biệt là ở phụ nữ. Một số đột biến gen liên quan đến collagen (COL2A1) được phát hiện làm tăng nguy cơ thoái hóa sớm (Zhang & Jordan, 2010).

2.3. Chấn Thương Khớp

Các chấn thương do tai nạn, chơi thể thao hoặc lao động nặng có thể làm tổn thương sụn và đẩy nhanh quá trình thoái hóa khớp.

2.4. Thừa Cân, Béo Phì

Cân nặng dư thừa tạo áp lực lớn lên khớp gối và khớp háng, làm tăng nguy cơ thoái hóa khớp. Theo một nghiên cứu từ Viện Sức khỏe Quốc gia Hoa Kỳ (NIH), béo phì làm tăng nguy cơ thoái hóa khớp gối gấp 2 - 3 lần so với người có cân nặng bình thường.

2.5. Lối Sống Ít Vận Động

Việc ít vận động làm giảm tuần hoàn máu đến khớp, khiến sụn khớp không được nuôi dưỡng đầy đủ và dễ bị thoái hóa.

2.6. Các Bệnh Lý Liên Quan

Một số bệnh lý như viêm khớp dạng thấp, tiểu đường, loãng xương có thể làm tăng nguy cơ thoái hóa khớp.

3. Triệu Chứng Của Thoái Hóa Khớp

Thoái hóa khớp phát triển âm thầm qua nhiều năm, với các triệu chứng chính bao gồm:

• Đau khớp: Đau nhức, đặc biệt khi vận động hoặc đứng lâu.
• Cứng khớp: Thường xảy ra vào buổi sáng hoặc sau thời gian không vận động.
• Sưng viêm khớp: Do phản ứng viêm ở màng hoạt dịch.
• Giảm phạm vi vận động: Khó khăn trong việc co duỗi khớp.
• Phát ra tiếng kêu khi cử động: Do bề mặt sụn bị tổn thương.
• Nếu không được điều trị kịp thời, bệnh có thể dẫn đến biến dạng khớp và mất chức năng vận động.

Tham khảo thêm: Thoái hóa khớp ở người trẻ

4. Cách Điều Trị Thoái Hóa Khớp

Hiện nay, chưa có phương pháp chữa khỏi hoàn toàn thoái hóa khớp, nhưng các biện pháp điều trị có thể giúp kiểm soát triệu chứng, làm chậm tiến trình bệnh và cải thiện chất lượng cuộc sống.

4.1. Điều Trị Không Dùng Thuốc

Chế Độ Dinh Dưỡng

• Bổ sung thực phẩm giàu omega-3 (có trong cá hồi, cá thu) giúp giảm viêm khớp.
• Ăn nhiều rau xanh, trái cây chứa chất chống oxy hóa như vitamin C, E.
• Hạn chế thực phẩm chế biến sẵn, đường tinh luyện vì chúng làm tăng phản ứng viêm.

Tập Luyện Thể Dục

• Các bài tập nhẹ nhàng như yoga, bơi lội, đi bộ giúp duy trì độ linh hoạt của khớp.
• Bài tập tăng cường cơ bắp quanh khớp giúp giảm tải trọng lên sụn khớp.

Kiểm Soát Cân Nặng

• Giảm cân giúp giảm áp lực lên khớp, đặc biệt là khớp gối và khớp háng.

Liệu Pháp Vật Lý Trị Liệu

• Các phương pháp như nhiệt trị liệu, xoa bóp, điện trị liệu giúp giảm đau và tăng cường tuần hoàn máu.

4.2. Điều Trị Bằng Thuốc

• Thuốc giảm đau: Paracetamol, NSAIDs (ibuprofen, celecoxib).
• Thuốc bảo vệ sụn khớp: Glucosamine, Chondroitin Sulfate.
• Tiêm axit hyaluronic: Giúp bôi trơn và giảm đau cho khớp.

Lưu ý: Việc sử dụng thuốc cần có sự chỉ định của bác sĩ để tránh tác dụng phụ.

4.3. Phẫu Thuật (Khi Cần Thiết)

Khi các phương pháp trên không còn hiệu quả, bác sĩ có thể đề nghị phẫu thuật thay khớp (đặc biệt là khớp gối, khớp háng) nhằm phục hồi chức năng vận động.

5. Phòng Ngừa Thoái Hóa Khớp

• Duy trì cân nặng hợp lý.
• Tập thể dục đều đặn, tránh lối sống ít vận động.
• Bổ sung dinh dưỡng hợp lý để duy trì sức khỏe sụn khớp.
• Tránh mang vác nặng, bảo vệ khớp khỏi chấn thương.
• Làm việc và tập luyện thể thao đúng tư thế

Kết Luận

Thoái hóa khớp là một bệnh lý phổ biến, gây ảnh hưởng lớn đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống. Việc nhận biết sớm, áp dụng các biện pháp phòng ngừa và điều trị kịp thời sẽ giúp kiểm soát bệnh hiệu quả. Nếu bạn gặp các dấu hiệu nghi ngờ thoái hóa khớp, hãy chủ động thăm khám để phát hiện và can thiệp sớm.

Tham khảo thêm: Viên uống bổ trợ xương khớp Flex Power

Tài Liệu Tham Khảo

World Health Organization (WHO). (2023). Osteoarthritis. https://www.who.int

National Institute of Arthritis and Musculoskeletal and Skin Diseases (NIAMS). (2022). Osteoarthritis: Causes, Symptoms, Diagnosis, and Treatment. https://www.niams.nih.gov

Mayo Clinic. (2023). Osteoarthritis - Symptoms and Causes. https://www.mayoclinic.org

American College of Rheumatology (ACR). (2023). Osteoarthritis Guidelines and Treatment Recommendations. https://www.rheumatology.org

National Library of Medicine (PubMed). Hunter DJ, Bierma-Zeinstra S. (2019). Osteoarthritis. The Lancet, 393(10182), 1745-1759. DOI: 10.1016/S0140-6736(19)30417-9

Arthritis Foundation. (2023). Managing Osteoarthritis Pain and Symptoms. https://www.arthritis.org

Zhang, W., & Jordan, J. M. (2010). Epidemiology of Osteoarthritis. Clinics in Geriatric Medicine, 26(3), 355-369. DOI: 10.1016/j.cger.2010.03.001