Thoái hóa khớp là một bệnh lý mạn tính phổ biến, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của hàng triệu người trên thế giới. Ngoài các phương pháp điều trị y tế, chế độ ăn uống đóng vai trò quan trọng trong việc giảm viêm, giảm đau và bảo vệ sụn khớp. Bài viết này sẽ cung cấp thông tin khoa học về các thực phẩm nên bổ sung và tránh trong chế độ ăn dành cho người bị thoái hóa khớp.

1. Thoái Hóa Khớp và Vai Trò của Dinh Dưỡng

Thoái hóa khớp (Osteoarthritis - OA) là tình trạng suy giảm và tổn thương sụn khớp, dẫn đến viêm, đau và giảm khả năng vận động. Nguyên nhân của bệnh có thể do tuổi tác, chấn thương, béo phì hoặc yếu tố di truyền [1].

Dinh dưỡng có thể ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình viêm và thoái hóa sụn khớp. Một số thực phẩm có thể giúp giảm viêm, tăng cường sức khỏe khớp, trong khi một số khác có thể làm trầm trọng thêm tình trạng bệnh.

Chế độ ăn có thể tác động đến thoái hóa khớp thông qua 3 cơ chế:

• Giảm viêm: Một số thực phẩm có tác dụng kháng viêm, giúp giảm đau tự nhiên.
• Bảo vệ sụn khớp: Các dưỡng chất như collagen, glucosamine, chondroitin có vai trò quan trọng trong việc duy trì cấu trúc sụn.
• Kiểm soát cân nặng: Giữ trọng lượng cơ thể hợp lý giúp giảm áp lực lên khớp.

2. Thực Phẩm Nên Ăn Khi Bị Thoái Hóa Khớp

2.1. Thực phẩm giàu axit béo omega-3

Axit béo omega-3 có tác dụng chống viêm mạnh mẽ, giúp giảm đau và bảo vệ sụn khớp [2]. Những thực phẩm giàu omega-3 bao gồm:

• Cá béo (cá hồi, cá thu, cá trích, cá mòi)
• Hạt chia, hạt lanh
• Quả óc chó

2.2. Thực phẩm giàu collagen và gelatin

Collagen là thành phần quan trọng của sụn khớp, giúp duy trì độ đàn hồi và giảm tổn thương [3]. Một số thực phẩm giúp bổ sung collagen tự nhiên gồm:

• Nước hầm xương
• Sụn bò, gà
• Các loại cá (đặc biệt là da cá)

2.3. Rau xanh và trái cây giàu chất chống oxy hóa

Chất chống oxy hóa giúp bảo vệ tế bào sụn khỏi tổn thương do gốc tự do gây ra. Một số loại rau củ và trái cây có lợi:

• Bông cải xanh, rau bina, cải xoăn (giàu sulforaphane, có tác dụng chống viêm)
• Cà chua, ớt chuông (giàu lycopene và vitamin C)
• Cam, chanh, dâu tây (giúp tổng hợp collagen)

2.4. Ngũ cốc nguyên hạt

Ngũ cốc nguyên hạt như yến mạch, gạo lứt và quinoa chứa nhiều chất xơ và vitamin nhóm B, giúp giảm viêm và hỗ trợ sức khỏe tổng thể [4].

2.5. Thực phẩm giàu vitamin D và canxi

Vitamin D và canxi rất quan trọng trong việc duy trì sức khỏe xương khớp [5]. Nguồn thực phẩm giàu các chất này bao gồm:

• Sữa và sản phẩm từ sữa ít béo
• Cá hồi, cá mòi (cả xương)
• Trứng, nấm

3. Thực Phẩm Cần Hạn Chế Khi Bị Thoái Hóa Khớp

3.1. Thực phẩm chế biến sẵn và chất béo bão hòa

Các loại thực phẩm chế biến sẵn như đồ ăn nhanh, xúc xích, thực phẩm đóng hộp chứa nhiều chất béo bão hòa và chất bảo quản có thể kích thích phản ứng viêm trong cơ thể [6].

3.2. Đường và tinh bột tinh chế

Đường và tinh bột tinh chế (bánh mì trắng, cơm trắng, bánh ngọt) có thể làm tăng mức insulin trong máu, kích thích quá trình viêm và gây tổn thương sụn khớp [7].

3.3. Thịt đỏ và thịt chế biến

Thịt đỏ và thịt chế biến (xúc xích, thịt xông khói) có thể tạo ra các hợp chất gây viêm như Advanced Glycation End Products (AGEs), làm tăng nguy cơ thoái hóa khớp [8].

3.4. Rượu bia và đồ uống có ga

Rượu bia có thể làm tăng quá trình viêm và giảm hấp thu canxi, ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe xương khớp [9].

3.5. Muối và thực phẩm chứa nhiều natri

Tiêu thụ quá nhiều muối có thể làm mất cân bằng khoáng chất trong cơ thể, gây tích nước và làm tăng viêm khớp [10].

4. Có Nên Dùng Thực Phẩm Bổ Sung Để Bổ Trợ Xương Khớp?

Trên thực tế, việc ăn uống mất cân bằng dinh dưỡng diễn ra rất phổ biến. Một số nguyên nhân chính là do không đa dạng thực phẩm, vừa thừa vừa thiếu, không đúng giờ giấc, khả năng hấp thu kém,... Vì vậy, bên cạnh chế độ ăn uống khoa học, thực phẩm bổ sung có thể đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp dưỡng chất thiết yếu giúp hỗ trợ xương khớp khỏe mạnh.

Ưu điểm của thực phẩm bổ sung là tính lành tính do được chiết xuất từ tự nhiên, an toàn và phù hợp với những người cần hỗ trợ sức khỏe khớp lâu dài, đặc biệt là người lớn tuổi, người chơi thể thao và những người có nguy cơ thoái hóa khớp sớm.

Tuy nhiên, lưu ý rằng thực phẩm bổ sung không có tác dụng thay thế thuốc chữa bệnh. Khi lựa chọn sản phẩm bổ sung, nên ưu tiên những thương hiệu uy tín, có thành phần được kiểm chứng khoa học và sản xuất theo tiêu chuẩn nghiêm ngặt. Hãy tìm kiếm các  sản phẩm chứa collagen type II, glucosamine, chondroitin, axit hyaluronic, Canxi, Vitamin D3, K2 đã được nghiên cứu về khả năng tăng cường sụn khớp, giảm viêm và cải thiện chức năng vận động.

Tham khảo: Viên uống hỗ trợ xương khớp Flex Power và Bữa ăn lành mạnh DailyFit

Kết Luận

Chế độ ăn uống đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát và cải thiện tình trạng thoái hóa khớp. Việc bổ sung thực phẩm giàu omega-3, collagen, vitamin D, canxi và chất chống oxy hóa có thể giúp giảm viêm và bảo vệ sụn khớp. Đồng thời, cần hạn chế thực phẩm chế biến sẵn, đường, muối và rượu bia để giảm nguy cơ viêm và tổn thương khớp. Bên cạnh chế độ ăn uống, người bệnh nên kết hợp vận động hợp lý và duy trì lối sống lành mạnh để tối ưu hóa sức khỏe xương khớp.

Tài Liệu Tham Khảo

[1] National Institute on Aging. What Is Osteoarthritis? Truy cập tại: https://www.nia.nih.gov/health/osteoarthritis.

[2] Harvard T.H. Chan School of Public Health. Omega-3 Fatty Acids: An Essential Contribution. Truy cập tại: https://www.hsph.harvard.edu/nutritionsource/omega-3-fats/.

[3] Cleveland Clinic. Collagen for Joint Health: Does It Work? Truy cập tại: https://health.clevelandclinic.org/collagen-for-joint-health/.

[4] Journal of Nutrition. Effect of Whole Grains on Inflammatory Biomarkers in Chronic Disease. Truy cập tại: https://academic.oup.com/jn/article/146/3/576/4584717.

[5] American College of Rheumatology. The Role of Vitamin D in Osteoarthritis. Truy cập tại: https://www.rheumatology.org/Portals/0/Files/Vitamin-D-Osteoarthritis.pdf.

[6] Harvard Medical School. Foods That Fight Inflammation. Truy cập tại: https://www.health.harvard.edu/staying-healthy/foods-that-fight-inflammation.

[7] Mayo Clinic. Arthritis and Sugar: What’s the Connection? Truy cập tại: https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/arthritis/expert-answers/arthritis-and-sugar/faq-20457555.

[8] National Library of Medicine. Advanced Glycation End Products and Inflammation in Osteoarthritis. Truy cập tại: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5477543/.

[9] Centers for Disease Control and Prevention (CDC). Alcohol and Your Health. Truy cập tại: https://www.cdc.gov/alcohol/fact-sheets/alcohol-use.htm.

[10] World Health Organization (WHO). Salt Reduction Strategies for Better Health. Truy cập tại: https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/salt-reduction.